میرنیوز
تأثیر کرونا بر شهود ما از نقش نظام‌های مراقبتی
2020-03-18T15:39:40+03:30
به گزارش خبرنگارمهر، یادداشتی که در ادامه می خوانید توسط گروه مطالعات بنیادین پژوهشگاه فضای مجازی تهیه شده است؛ نگارندگان این یادداشت سیدجمال قریشی و حسین مطلبی کربکندی هستند.
صورت‌بندی فیلسوفانی همچون فوکو درباره‌ی قدرت-شناخت، پای این مسئله اساسی را به بحث‌های سیاسی مرتبط با حکمرانی باز کرده است که ازیک‌سو تکثیر و تقویت تکنیک‌های حکمرانی، مراقبتی و نظارتی (که لزوما ذیل یک حاکمیت مرکزی انجام نمی‌شود) بنیان بهینه‌سازی فرایندهای سیاسی-اقتصادی جامعه‌ی مدرن بوده است (مراد از بهینه‌سازی رسیدن به بیشتری منفعت سیاسی مثل امنیت، اجتماعی مثل همبستگی اجتماعی، اقتصادی مثل رشد اقتصادی در ازای پرداخت کمترین هزینه سیاسی مثل اعمال قوه قهریه، اجتماعی مثل امنیتی‌سازی جامعه، اقتصادی مثل پرداخت پول است)؛ ازسوی‌دیگر، تقویت و تکثیر تکنیک‌های حکمرانی و مراقبتی به محدودیت بیشتر آزادی و خودآیینی انسان و توسعه‌ی فزاینده‌ی نظامات سلطه انجامیده است.
راهکار فیلسوفی همچون فوکو در قبال این توسعه‌ی چشمگیر مناسبات قدرت-سلطه، تأکید بر ایستادگی و مقاومت حداکثری سوژه‌های سیاسی است چراکه قدرت به دلیل ماهیت مولّدش مسیر توسعه‌اش را باز میکند، در این میان تنها راه پیشِ روی سوژه‌های سیاسی این است که نقاب از چهره‌ی قدرت بردارند، ماهیت آن را هرچه بیشتر افشا کنند و نیروهای انتقادی را تقویت کنند تا توسعه‌ی مناسبات قدرت را محدود کنند.
فضای اینترنت و تکنولوژی‌های هوش مصنوعی امکان قدرتِ مراقبتی را به بیش از آنچه در شیوه‌های سنتی مشهود است، گسترش داده است. نظارت بر جزئیات رفتاری کاربران شبکه‌های اجتماعی و گوشی‌های هوشمند به‌دستِ شرکت‌های سرمایه‌داری و دولت‌ها و مراقبت از رفتار آحاد شهروندان ازطریق دوربین‌های پراکنده در همه‌ی نقاط شهر نمونه‌هایی از این مراقبت فزاینده‌اند. مراقبتی که هوش مصنوعی (پردازش رفتارها، پردازش تصویر، پردازش صدا و…) جزئی اساسی از آن است چراکه هزینه‌ی مراقبت و نظارت از طریق هوش مصنوعی به‌مراتب کمتر از مراقبت و نظارت صدها و هزاران عامل انسانی است، ضمن آنکه خطای آن نیز به‌شدت رو به کاهش است؛ شرایط به‌گونه‌ای پیش می رود که در آینده هوش مصنوعی دیگر نه رقیبی در کنار عامل انسانی بلکه بازیگری انحصاری این حوزه خواهد بود.
در شرایط غیر بحرانی مسئله‌ی اصلی بسیاری از افراد چیزهایی از قبیل حفظ حریم خصوصی و آزادی های فردی است و ترجیح بسیاری بر محدودیت قدرت مرکزی و عوامل نظارتی و مراقبتی بیرونی است؛ در این شرایط نظامات مراقبتی مثلاً برای دسترسی به حریم خصوصی انسان‌ها نیاز به توجیهات قدرتمندی دارند که چالش‌هایی را فراروی آنها می‌نهد. اما در شرایط بحرانی مثل بحران کنونی کرونا، صدای اینکه چرا دولت قرنطینه نمی‌کند، چرا نظام‌های بهداشتی ابزارهای کافی و قدرتمند برای تشخیص و رصد بیماران ندارند، چرا بیمارستان‌ها قدرتِ مراقبتی کافی ندارند و بسیاری چراهای دیگر قوی‌تر از هر زمان دیگری شنیده می‌شود. این شرایط بهترین سوخت برای توسعهٔ هرچه بی‌مهاباتر و آشکارتر نظام‌های مراقبتی است و به همین دلیل در این شرایط یکی از قوی‌ترین کشورهای مراقبتی دنیا یعنی چین به الگوی بسیاری از کشورها و مرجعِ حکمرانی و مدیریتِ توانمند بدل می‌شود. در این شرایط بحرانی، شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک، به عنوان بزرگترین مدعیان آزادی فردی، به‌کمک ربات‌های هوشمند محتواهای مجازی را به بهانه‌ی جلوگیری از ایجاد هول‌وهراس اجتماعی سانسور می‌کنند و البته به همین دلیل تحسین می‌شوند. پلیس هرچه بیشتر به ابزارهای هوش مصنوعی‌ای که تقویت‌کننده مراقبت است تجهیز می‌شود و همه‌ی اینها یک نیاز را فریاد می‌زنند: نیاز هرچه بیشتر افراد به مراقبت بیرونی به دلیل ناتوانی انسان‌ها از عملکردِ کم خطا و کم هزینه در حوزه‌ی مراقبتی.
حاصل اینکه شرایطی مانند بحران کرونا موجب می شود تا اذهان عمومی در میزان مداخلات حاکمیت و یا هر قدرت مرکزی بیرونی بازنگری کنند. افرادی که در میانه‌ی این دوگانه در شرایط آرامش، دست‌کم در سطح گفتار روزمره به سمت حذف مداخله حاکمیت و هر عامل بیرونی دیگر (مانند هوش مصنوعی) و حرکت به سمت خودآیینی، حفظ حداکثری حریم خصوصی و آزادی میل دارند، در شرایط بحرانی تمنای آن دارند که این عوامل با مداخله حداکثری، حفاظت و مراقبت وی را تأمین کنند حتی به قیمت نادیده گرفتنِ حریم خصوصی آحاد جامعه و سلب آزادی‌های ایشان. اما شکی نیست که توسعه این ابزارهای مراقبتی صرفا در شرایط بحران نمی‌تواند ضمانت‌کننده‌ی کارکرد موفقش باشد. شاید بتوان گفت این بحران‌ها از یک جهت فرصتی فلسفی برای بازبینی در نظریات مرتبط با محدوده و شیوه اعمال قدرت است.
منبع : خبرگزاری مهر
کلمات کلیدی : میرنیوز پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی نشر دیجیتال کتاب و کتابخوانی
اشتراک گذاری :
آخرین اخبار فرهنگی
آیا آمارهای فروش غیر رسمی در نمایشگاه کتاب واقعی است؟
«مرد ابدی» در کمتر از یک هفته پس از انتشار به چاپ دوم رسید
یکی از راهکارهای امام رضا (ع) برای جذب مردم به دین
روایت‌هایی از کرامات «فاطمه شهر قم»
معتمدی: ذائقه سازی هنری را با کاشان می‌توان آغاز کرد
هشتمین جشنواره ملی تئاتر ایثار برگزیدگان خود را معرفی کرد
چند نکته به‌بهانه ساخت سریالی درباره شهید طهرانی‌مقدم
۳ ناشر کودک بیشترین آمار فروش را به خود اختصاص دادند
بسته پیشنهادی متوقف شد؟/ ادامه بدقولی‌های کنداکتوری تلویزیون
عرب‌زبان‌ها کدام یک از سریال‌های ایرانی را بیشتر می‌بینند؟
اجرای سمفونی فلک الافلاک در روز ملی لرستان
در ایستگاه پایانی جشنواره رادیو پژواک چه گذشت؟
بازگشت علمی و فرهنگی به ریل اصلی پس از پرداخت بدهی‌ها
سونامی ترجمه بخش کودک نمایشگاه کتاب تهران را با خود برد
عادت مخصوص «حاج قاسم» در عملیات های دفاع مقدس
رسانه‌ها حق ندارند مردم را نسبت به آینده ناامید کنند
تقابل فرضیات علمی ساحت قرآن را دچار خدشه نمی‌کند
نقدها و نظرهای رهبر انقلاب درباره رمان‌های خارجی در راه
ادامه سریال بدقولی‌های کنداکتوری این بار با یک سریال تکراری!
نمایشگاه کتاب تهران چقدر موفق بود؟
پیام تبریک برخی نهادهای فرهنگی درباره موشک‌باران اسرائیل
برای «بی‌بدن» و مفهومی به نام تعارضات اجتماعی
اگر مقابل دشمن شل بگیریم مشکل حل می شود؟ + صوت
«بعد از رفتن» و «روایت ناتمام سیما» مسافر مسکو شدند
بیانیه انجمن سینمای جوانان درباره پاسخ پهپادی و موشکی ایران
آخرین وضعیت گوینده رادیو در بیمارستان
هنرمندان درباره «وعده صادق» چه نوشتند؟
نمایش‌های کودک و ایرانی رونق‌بخش سالن‌های دولتی
تکلیف سریال رضا شفیعی‌جم روشن شد
تولید فصل دوم «سرزمین شعر» با ایده‌هایی جدید و پخته‌تر
