میرنیوز
خبرگزاری تسنیم، «وسنی» نخستین کتاب از سهگانه زندگینامه زندهیاد سعید تشکری است که روایتگر ماجرای پسر نوجوانی است که زندگیاش در دوچرخهاش خلاصه میشود و دعواهای خانه پدر و مادر. رضا خوشهبست از شاگردان مرحوم سعید تشکری در یادداشتی که آن را برای انتشار در اختیار خبرگزاری تسنیم قرار داده به نقد این کتاب پرداخته است.
متن کامل این یادداشت را در ادامه میخوانیم:
«اخلاق محوری در هنر و ادبیات مسیری طولانی پیموده و نظریههای متعددی بر ساحت آن نشستهاند که از ضرورت مطلق تا بیضرورتی کامل کاربرد اخلاق در ادبیات را شامل میشود. بصیرتی که داستانها، در فهم موقعیت چالش برانگیز شخصیت اصلی ایجاد میکنند، به نوعی به رهیافت آشنایی مینجامد.
القای فضایل اخلاقی یکی از ارزشهای زیباشناسی محسوب میشود. مخاطب میتواند با تأمل در روابط و تعارضات شخصیتها، نظرگاههای اخلاقی خود را غنی کند. بدون آنکه در زندگی شخصی گرفتار این تعارضات باشد. هنر، تصفیهکننده عواطف و یکی از راههای تخلیه هیجان و پاکسازی عواطف منفی است.
از طریق مطالعه آثار بزرگ ادبی، از حدود زندگی خودمان فراتر رفته و به جهانی از فکر و احساس قدم میگذاریم که عمیقتر و متنوعتر از فکر و احساس خود ماست. در جهان ادبیات داستانی میتوانیم مستقیم با تجارب، افکار و احساسات مردمانی آشنا شویم که از حیث مکان و زمان از ما دورند.
از آن جا که رماننویسان میتوانند به درون ذهن شخصیتها بروند، انگیزهها و احساسات ایشان را فاش کنند، خواندن رمان تفوق معرفتیای به ما میدهد که در شناخت اخلاقی ما از وضع و حال خود و اطرافیان و جامعه کارساز میافتد. رمان میتواند دیدگاههای اخلاقی پذیرفته شده را به چالش بکشد یا مورد تهدید قرار دهد. خواندن داستان انسان را درگیر عواطف و قضاوتهایی میکند که همه آنها پهنه و صحنه فهم اخلاقی است. خواننده عملا درگیر فرایند مستمری از داوری و ارزیابی میشود.
امروزه مساله اصلی این است که هنر و اخلاق چگونه میتوانند در عین حفظ مرزهای خود، در تعامل و پیوندی دوجانبه سبب غنای یکدیگر شوند. ترسیم شرایط ویژه انسانی در بزنگاههای اخلاقی، عاطفی و معرفتی، کاری است که ادبیات داستانی امروز انجام میدهد. در دنیای مدرن، شیوه بیان مضامین اخلاقی غیرمستقیم است و این مضامین با استفاده از فنون مختلف ادبی روایت میشود. برخی از مهمترین شیوههای بیان اخلاقی در این رمان به شرح ذیل است:
تفکر مطلق بشر در دوران گذشته، تقابل قاطع میان خیر و شر را ترسیم میکرد که دو قطب کاملا مخالف را رقم میزد اما امروزه تقابلهای اخلاقی به خطکشیهای مسلّم میان خیر و شر محدود نمیشود. رویکرد نویسندگان، نشان دادن دوگانگیها یا چندگانگی زندگی است. برای همه افراد موقعیتهای پیچیدهای در زندگی به وجود میآید که ناگزیر از تصمیمگیری در آنها هستند و در این موقعیتها لزوما نمیتوان به شکلی قاطع میان خیر و شر مرزکشی کرد.
داستانها با برجستهسازی این موقعیتها و نشان دادن تقابل پیشروی افراد، علاوه بر تاکید و توجه به درونیات فردی و حالات روحی، به بررسی موقعیت یا تقابل موجود میپردازند و هم زمان با درگیر کردن شخصیت اصلی، خواننده را نیز درگیر موقعیت میکنند. این تقابلها زمینههای متفاوتی دارند؛ یک سوی آنها مسائل اخلاقی و سویه دیگر مربوط به مفاهیم مختلف دیگر است.
گاهی تقابل در بستر عاطفی شکل میگیرد و فرد در رابطه عاطفی گرفتار این تقابل میشود. در رمان «وسنی»، ارتباطی عاطفی بین سعید و پدرش است که سعید شخصیت اصلی رمان، تلاش میکند در تقابل مفهوم دوست داشتن و انجام وظیفه بر آن پیروز شود.
گاهی تقابل از نوع فلسفی و از جنس مسایل وجودی است. مباحثی درباره زندگی و مرگ، درست و نادرست، خیانت و صداقت و ....مطرح می شود. مانند تقابلهایی که سعید شخصیت اصلی رمان دارد:
تقابل های شخصیت فرعی رمان :
ادبیات روایی با بیان جزئیات، حال و هوا و تشریح موبه موی یک تجربه انسانی، ما را در معرض گونهای شناخت جزئی و حسی قرار میدهد که به تعقل اخلاقی از طریق تخیل میانجامد. هنر نویسنده آن است که با پرداخنن به جزئیات عاطفی و توصیف شرایط و موقعیت، مخاطب را در موقعیتی قرار میدهد که درک او مبتنی بر فهم ریزهکاریها و حال و هوای شرایط باشد.
یکی از شگردهای نویسندگان برای القای مطالب اخلاقی، روایتگری حادثه با تأکید برعناصر بیرونی است. در این شیوه نویسنده از زاویه دید عینی یا دوربین استفاده میکند و بدون تاکید یا اشاره به درونیات شخصیتها، خواننده را آزاد میگذارد تا از آنچه اتفاق افتاده به نتیجه برسد و با کنار هم گذاشتن تمام جوانب، قضاوت نهایی را برعهده گیرد. در این شیوه، گرچه نویسنده بیطرفی خود را حفظ میکند اما عناصری را در داستان هنرمندانه در کنار هم قرار میدهد که خواننده به نتیجه مطلوب برسد. در بخشهایی از رمان وسنی، نویسنده هوشمندانه زاویه عینی را به کار گرفته و با کنار هم گذاشتن دو صحنه، بر زمینه اخلاقی داستان تأکید کرده است:
در داستانهایی که فضاسازی و تصویرسازی بیشتر موردنظر است، نویسنده بدون آنکه پند و اندرز بدهد از نمادهایی استفاده میکند که تکرارشان خواننده را به برداشت اخلاقی سوق میدهد. در رمان وسنی، سعید یک دوچرخه کورسی دارد که در تمام صحنهها در کنار سعید به تصویر کشیده شده است. در این رمان حضور دوچرخه نماد عشق و جریان زندگی است.
در برخی وضعیتهای داستانی، نویسنده از شگردهای آیرونیک برای مقصودش استفاده میکند. این شگردها در شخصیتپردازی یا توصیف موقعیت و جایگاه شخصیت به کار میرود. خلق چنین موقعیتی به نوعی شکافتن گفتار عقلایی رمان، بر مبنای موقعیت کارناوالی یا قرار دادن شوخی و خنده در وضعیت و فضایی جدی است که به شکل غیر مستقیم کارکرد اخلاقی دارد. در این رمان، حضور دوستان سعید و سوار شدن بر یک دوچرخه و رفتن به ارگ یک موقعیت آیرونیک به وجود آورده است.
سخن پایانی:
نویسنده در رمان «وسنی» با تکیه بر بیان تجربههای عمیق روحی و فردی و درک موقعیت، مخاطب را به شناخت شهودی و جزئی از احساسات، عواطف و در نهایت کنشهای اخلاقی سوق میدهد.
انتهای پیام/
منبع : خبرگزاری تسنیم
پیام تبریک برخی نهادهای فرهنگی درباره موشکباران اسرائیل
برای «بیبدن» و مفهومی به نام تعارضات اجتماعی
اگر مقابل دشمن شل بگیریم مشکل حل می شود؟ + صوت
«بعد از رفتن» و «روایت ناتمام سیما» مسافر مسکو شدند
بیانیه انجمن سینمای جوانان درباره پاسخ پهپادی و موشکی ایران
آخرین وضعیت گوینده رادیو در بیمارستان
هنرمندان درباره «وعده صادق» چه نوشتند؟
نمایشهای کودک و ایرانی رونقبخش سالنهای دولتی
تکلیف سریال رضا شفیعیجم روشن شد
تولید فصل دوم «سرزمین شعر» با ایدههایی جدید و پختهتر
دیپلماسی میان ایران و تاجیکستان مبتنی بر عشق است
افزایش حقوق ایثارگران در سال ۱۴۰۳ چقدر خواهد بود؟
دیدگاه قرآن درباره توان یهودیان اسرائیل در برابر رقیب
یاسینی رکورددار کنسرت در سال ۱۴۰۲ / در مسیر همایون یا یگانه
صادرات نوشتافزار ایرانی کلید خورد
قانون عفاف و حجاب برای همه مردم لازمالاجرا شد
تلاطم در بازار ظهیرالاسلام/ قیمت کاغذ تحریر افزایش یافت
سهم ۴۹درصدی تمساح خونی از گیشه تعطیلات/ پرویزخان درجا زد
شاعرانی که خود را "عطار" جا زدند
«محفل» بدون سلبریتی با خلاقیت و یک شبِ صدمیلیونی!
مهرداد صدقی با "آبنبات لیمویی" به نمایشگاه میآید
عملیات اجرایی آمادهسازی نمایشگاه کتاب تهران آغاز شد
دژهای پوشالی یهود به دادشان نرسید
حمایت شاعران از "وعده صادق" ایران
گنبد آهنین چه میداند از صریر قیامت سجیل
جشن نیمه شعبان هیئت کجا برویم؟
شاعران به استقبال نیمه شعبان رفتند/ کاش، سَحر، خاک رهِ « مهدی موعود » شوم
بهترین دعاها در شب نیمه شعبان به روایت امام صادق (ع)
"پایان جنگ"، "عزل منتظری و بنیصدر" و "فوت احمد خمینی" موضوع گفتوگو با کارگردان "احمد"/ احمد آقا حتی یک «واو» به صحبتهای امام دست نزد!
ویکی موعود با ۴۰ هزار مقالۀ تخصصی راه اندازی شد