میرنیوز

مبارزه شجاعانه با خرافات یک قاعده قرآنی است/ چالش‌های تفسیر تنزیلی

مبارزه شجاعانه با خرافات یک قاعده قرآنی است/ چالش‌های تفسیر تنزیلی 2021-06-23T10:04:56+04:30

به گزارش خبرگزاری مهر، حجت‌الاسلام عبدالکریم بهجت‌پور، مؤلف تفسیر همگام با وحی، اول تیر در نشست «بایسته‌ها و چالش‌های تفسیر تنزیلی» گفت: تفسیر تنزیلی یک سبک است نه روش، یعنی ما قرآن را سوره به سوره به ترتیب نزول مطالعه کنیم و مراد خدا را در این ساختار به دست آوریم؛ سبک‌های تفسیری هرکدام توفیقاتی دارند و تغییر سبک در تفسیر به معنای تلاش برای کشف بهتر مراد خداوند از آیات قرآن است.

وی افزود: گاهی مراد خداوند را با مطالعه تفسیر ترتیبی به دست می‌آوریم، یعنی از سویه حمد شروع کرده و تا ناس پیش می‌رویم و گاهی هم به موضوعاتی در قرآن به صورت تفسیر موضوعی می‌پردازیم یا به سبک تفسیر تنزیلی به مراد جدی خدا می‌پردازیم. البته این سبک هم روش‌های مختلفی دارد، مثلاً گاهی به ترتیب سوره‌های نازل‌شده از علق تا توبه به سراغ قرآن می‌رویم، ولی گاهی یک موضوع خاص مانند پاکدامنی را به روش موضوعی تنزیلی بحث می‌کنیم. مثلاً اگر در سوره قمر که سوره ۳۷ براساس ترتیب نزول است، اولین مباحث درباره عفاف جنسی مطرح شده و مفسر از این سوره شروع می‌کند و یکی از حوزه‌های بررسی او این است که حکمت قرارگرفتن آیه را در سوره بررسی می‌کند. پس مراد از تفسیر تنزیلی یعنی تفسیری براساس ویژگی طبیعی سوره‌ها چه در شکل ترتیبی تنزیلی و چه موضوعی؛ بنابراین تفسیر تنزیلی یک سبک و نه روش و رویکرد است. تفسیر تنزیلی به دنبال این است که موضوعات سوره‌ها و یا یک موضوع در سیر نزول چه پیامی به ما می‌دهد یا چه روشی را برای تغییر و تحول ایجاد می‌کند.

کشف فرایندهای تحول

وی ادامه داد: اگر تلاش کنیم دین را در عرصه زندگی مردم تحقق ببخشیم، کافی نیست بدانیم که دین چه عناصر و آموزه‌هایی دارد، بلکه باید بدانیم چگونه و با چه ترتیبی این مؤلفه‌ها را به آنها تعلیم دهیم و آنها را به کنش و واکنش واداریم. برای برخی رفتارها چگونه زمینه‌‎سازی کنیم؛ لذا هدف این تفسیر کشف فرایندهای تغییر و تحول است. شهید صدر هدف از نزول را تحول در جامعه عصر نزول و تبدیل آن به پایگاهی برای امت اسلامی دانسته است. بنابراین برای اینکه یک جامعه با این ویژگی را ایجاد کنیم باید سیر نزول سوره‌ها و مجموعه تحولات را مورد بازخوانی قرار دهیم و بایسته‌های تحول را از دل این سیر بیرون بیاوریم.

بهجت‌پور در مورد مبنای مشروعیت این نوع تفسیر، بیان کرد: آیا رابطه‌ای که بین سوره‌ها به دست می‌آوریم حجیت شرعی دارد؟ لذا باید مبانی را حل کنیم. اگر به ساقه این سبک بازگردیم می‌بینیم که تفسیر تنزیلی مانند ملأ هویش، دروزه، التفسیر واضح جابر العاملی در اهل تسنن سابقه دارد و در شیعه هم روش بازرگان تنها مورد در این زمینه بوده است. البته وی آیات قرآن را در کتاب «پا به پای وحی» تغییر داد و در حقیقت زیاده‌روی کرد؛ بنابراین سابقه این تفسیر در شیعه تقریباً وجود نداشت و بنده تاکنون شش جلد از تفسیر همگام با وحی را منتشر کردم و جای خالی برای آن در شیعه وجود داشت و تلاش کردم ادبیات دانشی این نوع تفسیر رشد کند.

وی اضافه کرد: تفسیر امر استحسانی نیست و قواعد و ضوابط خاص خود را دارد و مفسر باید بداند برای هر نوع تفسیری که انجام می‌دهد عملیات لازم را انجام دهد؛ یعنی ابتدا مفردات و ادبیات آیه را بداند؛ دیدگاه‌هایی که در مورد آیه از ایات و روایات به دست می‌آید بدانیم و فهم و برداشت صحابه و تابعین را باید بدانیم. همچنین به اسباب نزول آشنا باشیم؛ در غیر این صورت نمی‌توان گفت که مفسر می‌تواند در ترتیب نزول از روش مرسوم و عمومی خارج شود.

نقش مکی و مدنی بودن سور در تفسیر تنزیلی

بهجت‌پور اظهار کرد: تفسیر تنزیلی مبانی‌ای دارد که سبب می‌شود برخی موارد بلد و پررنگ شود؛ قرآن کلامی ناظر به یک واقعه خارجی است؛ یعنی مفسر کلامی را تفسیر می‌کند که در هنگام نزول، مخاطب دارد؛ لذا تبت یدا ابی لهب و رنج‌ها و آزارهای پیامبر هم در قرآن بیان می‌شود. مؤمنین در اقدامات و سؤالاتی که می‌کردند مورد توجه بودند، گرچه اینها به ظاهر شخصی شده، ولی با توجه به جنبه اجتماعی بیان شده است. در تفسیر تنزیلی باید نسبت به اسباب نزول موضع داشته باشیم و باید به مکی و مدنی بودن سوره دقت کنیم. مفسر تفسیر تنزیلی باید نسبت به ترتیب قرارگرفتن هر سوره واکنش نشان دهد. در قرآن ابهاماتی وجود دارد که ما مراد آیه را بفهمیم، مگر اینکه سراغ آیات دیگر برویم. البته ابهام در قرآن ذاتی نیست و عارضی است.

صاحب تفسیر تنزیلی همگام با وحی تصریح کرد: مفسر در تفسیر باید توجه کند ابهامات متن قرآن در آیات گذشته و یا در متن جامعه معاصر نزول ابهام نداشته باشد؛ قرآن می‌تواند اجمال مطلبی را در آینده رفع کند، ولی ممکن نیست چیز مبهمی بفرماید که در گذشته هم ابهام داشته است و رفع ابهام را به چندسال آینده موکول کند؛ یکی دیگر از بایسته‌های تفسیر این است که ما باید در مواجهه با روایات به عنوان یکی از منابع، تفکیک قائل شویم؛ برخی روایات مصادیقی را بعد از نزول بیان می‌کنند و برخی مصادیق حین نزول و برخی هم ابعادی از حکم بیان شده در قرآن را توضیح می‌دهند؛ مثلاً «فخذ اربعة من الطیر»؛ روایت چیستی این پرندگان را توضیح می‌دهد یا توضیح سوره کوثر و اینکه «شأنئک» کیست در روایات بیان شده است.

استاد حوزه علمیه افزود: بایسته دیگر در این تفسیر آن است که فرایندها و تحولات آن را شناسایی کنیم؛ مثلاً اگر سوره علق با قلم و قلم با مزمل و مدثر ارتباطی نداشته باشد، سیر تحول به دست نخواهد آمد؛ باید زنجیره حلقات تحولات را کنار هم بنشانیم. مفسر باید رابطه سوره قلم را با دیگر سوره‌ها توضیح دهد تا زنجیره تغییر را شناسایی کند؛ اگر مفسر نتواند پیگیری میان سوره‌ها و آیات یک سوره را برقرار کند، نمی‌تواند فرایند تحول را کشف و مراد خدا را به دست آورد؛ قرآن در عین اینکه متفرق نازل شده، ولی «رَتَّلْناهُ تَرْتِیلًا» است؛ یعنی به نحو مناسبی کنار هم چیده شده است.

چالش‌های تفسیر تنزیلی

بهجت‌پور گفت: یکی از چالش‌های این سبک تفسیری آن است که قبل از اینکه وارد مباحث نظری تفسیر شوند وارد عملیات تفسیر می‌شوند، لذا دچار سردرگمی می‌شوند؛ ذهن مفسر باید نظم خوبی در استفاده از مفردات، منابع و سبب نزول داشته باشد و بر آن مسلط باشد و پیام‌های قرآن را امروزی کند.

وی اضافه کرد: برخی فکر می‌کنند همین که بفهمیم فرایندهای تربیتی در صدر اسلام چگونه بوده کافی است، در حالی که باید مباحث عام انسانی و ویژگی‌های خاص جامعه عرب نزول و ویژگی‌های خاص جامعه کنونی را دقیقاً بررسی کنیم تا بتوانیم مطالب قرآن را به‌روز کنیم؛ اگر جامعه امروز دقیق مسائل جامعه دوره نزول را داشت باید همان فرایندهای تحولی را به کار بگیریم، ولی قرآن زبان فطری بین‌المللی و جهانی دارد که مخاطب آن همه بشریت است، اما انسان در یک شهر و منطقه با انسان یک شهر و کشور و زمان دیگر تفاوت دارد. مثلاً اعراب معاصر نزول وقتی لباس احرام به تن داشتند، از در جلوی خانه وارد نمی‌شدند و از پشت خانه وارد می‌شدند، ولی قرآن این کار را نفی یا طواف عریان را رد کرده است. امروز موارد مشابه وجود دارد؛ مثلاً کسی فوت می‌کند و گفته می‌شود که لباس‌هایش را باید به افراد دیگر بدهد یا غذا بدهد؛ یعنی تکالیف غلطی به نام دین وجود دارد.

وی تأکید کرد: از برخوردهای قرآن با مردم معاصر نزول به این قاعده می‌رسیم که هر تکلفی را که فرد و جامعه برعهده می‌گیرد نباید بدون منشأ دینی بپذیریم و باید با شهامت با خرافات برخورد کنیم. چرا در قرآن ناسخ و منسوخ داریم، زیرا به ما بگوید که قانون‌گذاری باید متناسب با ظرفیت جامعه باشد؛ یعنی قانونی که کامل نیست، وضع می‌شود تا شرایط برای قانون تکمیلی فراهم شود.

منبع : خبرگزاری مهر


کلمات کلیدی :
اشتراک گذاری :

آخرین اخبار فرهنگی

جشن نیمه شعبان هیئت کجا برویم؟

 جشن نیمه شعبان هیئت کجا برویم؟
2024-02-26T06:01:07+03:30
هیئت‌ها و حسینیه‌های سراسر کشور همزمان با میلاد سراسر خیر و برکت امام زمان (عج) مراسم شادی و سرور برگزار می‌کنند.

شاعران به استقبال نیمه شعبان رفتند/ کاش، سَحر، خاک رهِ « مهدی موعود » شوم

 شاعران به استقبال نیمه شعبان رفتند/ کاش، سَحر، خاک رهِ « مهدی موعود » شوم
2024-02-26T06:01:06+03:30
شاعران فارسی زبان در آستانه نیمه شعبان در نشست ادبی «منتظران وصل» با تازه‌ترین سروده‌های خود به ساحت مقدس امام مزان عرض ارادت کردند.

بهترین دعا‌ها در شب نیمه شعبان به روایت امام صادق (ع)

 بهترین دعا‌ها در شب نیمه شعبان به روایت امام صادق (ع)
2024-02-26T06:01:06+03:30
امام صادق علیه‌السلام دربارۀ آداب شب نیمۀ شعبان، به یکی از بهترین دعاها اشاره می فرماید.

"پایان جنگ"، "عزل منتظری و بنی‌صدر" و "فوت احمد خمینی" موضوع گفت‌وگو با کارگردان "احمد"/ احمد آقا حتی یک «واو» به صحبت‌های امام دست نزد!

 "پایان جنگ"، "عزل منتظری و بنی‌صدر" و "فوت احمد خمینی" موضوع گفت‌وگو با کارگردان "احمد"/ احمد آقا حتی یک «واو» به صحبت‌های امام دست نزد!
2024-02-26T06:01:05+03:30
مصطفی رزاق کریمی کارگردان فیلم "احمد" درباره احمد خمینی صحبت کرد؛ از ۴۲ روز سالک شدن او تا ماجرای عزل منتظری و پایان جنگ. او گفت: کارگردان دیکته‌پ...

ویکی موعود با ۴۰ هزار مقالۀ تخصصی راه اندازی شد

 ویکی موعود با ۴۰ هزار مقالۀ تخصصی راه اندازی شد
2024-02-26T06:01:04+03:30
همزمان با میلاد سراسر سعادت حضرت مهدی موعود(عج) از ویکی موسسه فرهنگی هنری موعود عصر(عج) رونمایی شد.

«کتاب قانون» هر شب پخش می‌شود

 «کتاب قانون» هر شب پخش می‌شود
2024-02-26T06:01:04+03:30
تهیه‌کننده «کتاب قانون» با اشاره به اهمیت تولید برنامه‌های سیاسی در قالب‌های متنوع برنامه‌سازی، گفت: با استقبال مخاطبان و در آستانه برگزاری انتخاب...

بچه رویان در میدان جهاد رونمایی شد

 بچه رویان در میدان جهاد رونمایی شد
2024-02-26T06:01:03+03:30
«بچه رویان» عنوان دیوارنگاره‌ای است که در میدان جهاد و برای درمان نازایی رونمایی شد.

مهمترین اعمال شب و روز نیمه شعبان

 مهمترین اعمال شب و روز نیمه شعبان
2024-02-26T06:01:03+03:30
نیمه شعبان یکی از مهمترین روزهای سالم محسوب می‌شود و از نظر فضیلت در کنار شب قدر قرار گرفته است. اهل بیت(ع) این شب را از مقدمات شب قدر در تقدیر امور و تقسیم...

امام زمان (عج) در سورۀ بقره / رفتار منافقان در برابر منجی

 امام زمان (عج) در سورۀ بقره / رفتار منافقان در برابر منجی
2024-02-26T06:01:03+03:30
یکی از نشانه‌های نفاق آن است که فرد یا افرادی عهد خدا را نقض و اتصال خود با اهل بیت علیهم السلام را قطع کند؛ در این صورت زمینۀ افتادن آنها در ورطۀ فسادآفرین...

عیدی سینمایی تلویزیون در نیمه شعبان

 عیدی سینمایی تلویزیون در نیمه شعبان
2024-02-26T06:01:02+03:30
شبکه‌های تلویزیونی چند فیلم جدید و قدیمی را برای شب نیمه شعبان درنظر گرفته که شاید برای حوزه کودک پخش «پیشونی سفید» از جذابیت بالایی برخوردار باشد.

چگونه امام زمان(ع) پس از قرن‌ها انتقام خون امام حسین(ع) را خواهد گرفت؟

 چگونه امام زمان(ع) پس از قرن‌ها انتقام خون امام حسین(ع) را خواهد گرفت؟
2024-02-26T06:01:02+03:30
یکی از پرسش‌های مهم که سال‌ها ذهن انسان‌ها را به خود مشغول کرده، این است که چگونه امام زمان(ع) پس از قرن‌ها در دوران ظهور خود، انتقام خون امام حسین(ع) و شهد...

چشم به راه برای نیمه شعبان منتشر شد

 چشم به راه برای نیمه شعبان منتشر شد
2024-02-26T06:01:02+03:30
قطعه «چشم به راه» نخستین اثر صدران مایلی است که با موضوع انتظار تولید و منتشر شد.

مجلس آتی باید میزبان زنان متخصص و شایسته در حوزه زنان و خانواده و به دور از لابی‌گری سیاسی باشد

 مجلس آتی باید میزبان زنان متخصص و شایسته در حوزه زنان و خانواده و به دور از لابی‌گری سیاسی باشد
2024-02-26T06:01:01+03:30
زنانی باید به مجلس ورود کنند که فهم درستی از حوزه زن و خانواده داشته باشند و ریل قانون گذاری را از مجرای تخصصی حرکت دهند. مجلس نباید جایی برای افرادی باشد ک...

روزبه بمانی و علیرضا عصار در کنسرت دارکوب / خوانندگان ما آرتیست نیستند

 روزبه بمانی و علیرضا عصار در کنسرت دارکوب / خوانندگان ما آرتیست نیستند
2024-02-26T06:01:01+03:30
کنسرت شب گذشته گروه دارکوب درحالی برگزار شد که سه خواننده روی صحنه داشت و حضور روزبه بمانی و علیرضا عصار مخاطبان را غافلگیر کرد.

زودبرگرد بابای مهربون دنیا

 زودبرگرد بابای مهربون دنیا
2024-02-26T06:01:00+03:30
نماهنگ «زودبرگرد» به مناسبت نیمه شعبان در خبرگزاری تسنیم تولید و منتشر شده است.

پاسخ مهدی طائب دربارۀ حکم «حرمت عدم شرکت در انتخابات» از سوی امام خمینی

 پاسخ مهدی طائب دربارۀ حکم «حرمت عدم شرکت در انتخابات» از سوی امام خمینی
2024-02-26T06:00:59+03:30
حجت الاسلام مهدی طائب طی سخنانی دربارۀ جمله تاریخی امام خمینی مبنی بر حرمت عدم شرکت در انتخابات استدلالی ارائه کرد.

یادی از دوبلور فقید پرویز ربیعی/ صدایی که گوینده نقش‌های مکمل بود

 یادی از دوبلور فقید پرویز ربیعی/ صدایی که گوینده نقش‌های مکمل بود
2024-02-26T06:00:58+03:30
پرویز ربیعی از پیشکسوتان عرصه دوبله روز گذشته در منزل خود بر اثر ایست قلبی در سن ۸۴ سالگی درگذشت؛ صدای ماندگاری که هیچ وقت مخاطبان آن را فراموش نخواهند کرد.

شفیعی سروستانی: راهکار اصلاح جامعه هجرت به‌سوی امام عصر است / اقدامی برای آمادگی ذهن مردم برای ظهور نکردیم

 شفیعی سروستانی: راهکار اصلاح جامعه هجرت به‌سوی امام عصر است / اقدامی برای آمادگی ذهن مردم برای ظهور نکردیم
2024-02-26T06:00:58+03:30
شفیعی سروستانی می‌گوید: ذکر نام امام و بزرگداشت امام، امری در مسیر زمینه سازی ظهور به شمار می‌آید؛ ما دانسته و یا نادانسته واقعۀ ظهور را عقب می‌اندازیم. هیچ...

زمان تشییع پیکر پردیس افکاری مشخص شد/ خاکسپاری در قطعه هنرمندان

 زمان تشییع پیکر پردیس افکاری مشخص شد/ خاکسپاری در قطعه هنرمندان
2024-02-23T16:28:03+03:30
همسر زنده یاد پردیس افکاری خبر داد که روز دوشنبه هفتم اسفندماه مراسم تشییع پیکر وی به سمت قطعه هنرمندان بهشت زهرا (س) برگزار می‌شود.

غلامرضا صنعتگر قطعه جدیدش را به رهبرمعظم انقلاب تقدیم کرد

 غلامرضا صنعتگر قطعه جدیدش را به رهبرمعظم انقلاب تقدیم کرد
2024-02-23T13:41:23+03:30
غلامرضا صنعتگر خواننده پاپ جدیدترین قطعه موسیقی خود را به رهبرمعظم انقلاب تقدیم کرد.

عکس‌های جدید از پشت صحنه سریال «نون خ ۵»/ تاکید رییس صداوسیما بر ساخت فصل‌های جدید

 عکس‌های جدید از پشت صحنه سریال «نون خ ۵»/ تاکید رییس صداوسیما بر ساخت فصل‌های جدید
2024-02-23T13:27:43+03:30
پیمان جبلی در بازدید از پشت‌صحنه فصل پنجم سریال «نون خ»، به تولید فصل جدید این مجموعه در شرایط بسیار خاص و ویژه‌ اشاره کرد و گفت: امیدواریم مخاطبا...

صلوات شعبانیه | راه رسیدن به رضایت خدا

 صلوات شعبانیه | راه رسیدن به رضایت خدا
2024-02-23T11:41:01+03:30
فرازی از صلواتش شعبانیه گویای آن است که پیامبر صلی الله علیه و آله واسطۀ شفاعت امت و نیز راهی به‌سوی خداست.

شهرک غزالی میزبان کدام پروژه‌ها است؟ / از «تنها گریه کن» و «طوبی» تا «زیرخاکی۴»

 شهرک غزالی میزبان کدام پروژه‌ها است؟ / از «تنها گریه کن» و «طوبی» تا «زیرخاکی۴»
2024-02-23T11:41:00+03:30
مهدی میرچی مدیر شهرک سینمایی و تلویزیونی غزالی از ساخت مجموعه‌ها و فیلم‌هایی گفت که ما را با خودش به دهه شصت، ۷۰۰ سال پیش و داستان فریبرز باغ‌بیشه و حتی چند...

مهدویت و آخرالزمان یکی از جذاب‌ترین موضوعات روز دنیا است/ عشق از امام زمان جدا نیست

 مهدویت و آخرالزمان یکی از جذاب‌ترین موضوعات روز دنیا است/ عشق از امام زمان جدا نیست
2024-02-23T11:01:13+03:30
اثری که دائم در حال سیاه نمایی و گله و گذاری است نمی‌تواند مخاطب را تا پایان همراه خودش نگه دارد و موجب دلسردی جامعه می‌شود. اصلی‌ترین معیار در واقعه ظهور ا...

ویژگی‎های نماهنگی با موضوع امام زمان / کودک و نوجوان فراموش شده‌اند

 ویژگی‎های نماهنگی با موضوع امام زمان / کودک و نوجوان فراموش شده‌اند
2024-02-23T10:34:29+03:30
«عزیزم مهدی» تازه‌ترین پویشی است که توسط مرکز آوای انقلاب اسلامی (مأوا) پایه ریزی و در جمکران برگزار شد.

پردیس افکاری درگذشت

 پردیس افکاری درگذشت
2024-02-23T09:14:29+03:30
پردیس افکاری، بازیگر، عصر امروز، پنجشنبه ۳ اسفند ماه بر اثر بیماری از دنیا رفت.

«دیپلماسی سازندگی» در بازار نشر

 «دیپلماسی سازندگی» در بازار نشر
2024-02-23T09:14:26+03:30
کتاب دیپلماسی فرهنگی نوشته هادی حق‌پرست از سوی اندیشکده روابط بین‌الملل منتشر و روانه بازار نشر شد.

استفتاء از امام خامنه‌ای؛ حکم تخریب نامزدهای انتخاباتی چیست؟

 استفتاء از امام خامنه‌ای؛ حکم تخریب نامزدهای انتخاباتی چیست؟
2024-02-23T09:14:26+03:30
رهبر معظم انقلاب به استفتاء درباره «تخریب نامزدهای انتخاباتی» پاسخ گفتند.

تبیین ارتباط ظهور امام زمان (عج) با انتخابات

 تبیین ارتباط ظهور امام زمان (عج) با انتخابات
2024-02-23T09:14:25+03:30
امام زمان (عج) برای یک امر سیاسی می‌آیند، برای «لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّه‏» (توبه؛ ۳۳) این یک امر سیاسی است، برای حکومت می‌آیند، برای این...

سیمای امام زمان در سورۀ بقره

 سیمای امام زمان در سورۀ بقره
2024-02-23T09:14:25+03:30
وقتی از زاویه نگاه مهدویت سراغ سوره های قرآن می رویم، مشاهده می کنیم آنچه که ما به اسم تفسیر تاکنون خوانده بودیم، برداشتی ذوقی از قرآن بود.
X فیلم جدید فیلم جدید دانلود فیلم و سریال تبلیغات شما (پیام به تلگرام)